Dwaal-Onderzoek naar Verwondering

This page is not available in English - View in Dutch:

‘Part of what we are fighting for is beauty, and this means giving your attention to beauty in the present. If you forget what you’re fighting for, you can become miserable, bitter and lost.’ (Rebecca Solnit)

 

Als ik de krant ‘s ochtends opensla, vouw ik hem steeds vaker snel weer dicht. De beelden te schokkend voor mijn dochters van een en vier die over mijn schouder meelezen. Bosbranden, oorlogen… soms voelt het alsof de wereld letterlijk in brand staat. Vervreemdende en verwarrende tijden. Er zijn zoveel manieren om hierop te reageren, en er zijn zoveel verschillende reacties nodig.

 

Al een tijd loop ik rond met het idee om een actieonderzoek te beginnen over de potentie van verwondering om juist in deze tijden het verschil te maken. Na vijf jaar geleden mijn promotie-onderzoek naar verwondering te hebben afgerond, en daarna veelvuldig met het thema te experimenteren in mijn werk, krijg ik steeds meer zin om nieuwe thema’s en vragen over verwondering in te duiken. Toch voel ik tegelijkertijd een aarzeling. Verwondering? Is dat niet veel te frivool, licht en misschien zelfs enigszins ongepast? En toch… verwondering gaat voor mij over het buitengewone in het gewone zien. Een manier van kijken die je kunt richten op een boom in de binnentuin, het nachtelijke uitzicht uit je slaapkamerraam, de buren uit je straat, een onbekende in de trein... en die helpt om je blik te richten op ‘de ander’ en deze ‘te eren door deze écht te zien’ zoals filosoof Sofia Vasalou het zo mooi zegt.

 

Iets of iemand echt zien doet er toe. En kan misschien zelfs helpen om de vervreemding van onszelf, de ander en de wereld om ons heen tegen te gaan. Filosoof Hartmut Rosa schrijft dat juist het onverwachte en onvoorspelbare zorgen voor verbinding en betekenisvolle relaties met anderen. Verwondering als tegengif voor vervreemding?

 

Verdwalen in Verwondering

In het Engels zijn de woorden voor verwonderen en dwalen bijna hetzelfde. ‘To wonder’ en ‘to wander’… Verwondering is het tegenovergestelde van vanzelfsprekendheid. Omwegen nemen, meanderen, verdwalen en onderweg onverwacht ergens uitkomen waarvan je van tevoren niet wist dat dit precies de plek was waar je terecht moest komen. Jaren terug las ik het prachtige boek ‘A field guide to getting lost’ van Rebecca Solnit. Van haar leerde ik dat verdwalen een bewuste keuze is, door er fysiek op uit te gaan, en zo ook je gedachten te laten dwalen. En dat dit ook oncomfortabel kan zijn. In haar woorden: ‘to be lost is to be fully present, and to be fully present is to be capable of being in uncertainty and mystery’.

 

Het voelt passend om dit onderzoek naar verwondering als tegengif voor vervreemding als ‘Dwaal-Onderzoek’ vorm te geven. Een experiment om al vragende, spelende en dwalende de potentie van verwondering te ervaren. Er beginnen al een aantal dwaalsporen zichtbaar te worden. Maar hoe het er precies uit gaat zien? En welke onderwerpen en vragen we allemaal gaan tegenkomen onderweg? Geen idee. En dat bevalt me wel.

 

De drie dwaalsporen die ik nu kan zien zijn:

• … Samen Dwalen door de Duinen: elke maand een ochtend dwalen door de duinen. Steeds met een andere insteek op verwondering en een andere wandelgast – en iedereen die zin heeft om mee te gaan
• … Verwonderpost: woorden (en beelden?) geven aan momenten van verwondering, door mijzelf en anderen die hieraan mee willen doen.
• … Plek-Rituelen: uitproberen en verzamelen van rituelen die helpen om je te verbinden met de plekken om je heen. Van Seizoenssolo’s tot ochtendrituelen tot wekelijks op bezoek bij je lievelingsplek…

 

 

Samen dwalen

Als ik over dit onderzoek fantaseer dan zie ik voor me dat allerlei mensen aan het experimenteren zijn om zich meer en vaker te verwonderen. Op hun eigen manier, en op hun eigen plekken. Door wekelijks een bijzondere boom in het park om de hoek te bezoeken, een moment van verwondering bewuster mee te maken door hier iets over op te schrijven, naar het verhaal van een vreemde te luisteren…. en af en toe de inzichten en vragen met elkaar te delen. Een organische vorm van onderzoek, met tijdelijke constellaties van mensen die met elkaar optrekken.

 

Dus bij deze de vraag: ben je op de een of andere manier ook nieuwsgierig naar de potentie van verwondering als tegengif voor vervreemding? Heb je zin om te experimenteren met nieuwe rituelen voor verwondering?

 

Kortom: heb je zin om mee te dwalen?

 

Via dit aanmeldformulier kun je meedoen. Gewoon gratis, en je zit nog nergens aan vast.

 

Je krijgt van mij dan:

• Uitnodigingen voor de maandelijkse dwaalmomenten in de duinen bij Haarlem (vanaf september 2025).
• Verwonderpost in je brievenbus om je op weg te helpen om te gaan dwalen.
• De Verwonderpost nieuwsbrief in je mailbox met inzichten, gedachten en reflecties gaandeweg.

 

Ik zou het heel waardevol vinden als je dan af en toe iets laat weten van je eigen experimenten en inzichten. Maar bovenal hoop ik dat je op de een of andere manier zelf gaat onderzoeken hoe verwondering een tegengif kan zijn voor vervreemding.

 

Vandaag begin en eindig ik met de woorden van Rebecca Solnit. Dwaal ze!

‘

One does not get lost but loses oneself, with the implication that it is a conscious choice, a chosen surrender, a psychic state achievable through geography. That thing the nature of which is totally unknown to you is usually what you need to find, and finding it is a matter of getting lost.’ (Rebecca Solnit)